4632 sayılı Kanun uyarınca, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı ya da mavi kart sahibi ve 45 yaşını doldurmamış çalışanlar, işverenleri tarafından otomatik olarak OKS’ye dahil edilirler. Bu çerçevede işverenler çalışanlarının, özel sektör için prime esas kazançlarının, kamu için ise emeklilik keseneğine esas aylıklarının en az %3’ünü sisteme aktarırlar. Çalışanlar, OKS’de dilediği kadar kalma hakkına sahiptir.
Özel sektörde istihdam edilen çalışanların OKS’ye dahil edilmesinde aşağıdaki kademeli geçiş öngörülmüştür:
Özel Sektör Çalışanlarının Otomatik Katılım Kapsamına Dahil Edileceği Geçiş Takvimi |
|
---|---|
Çalışan Sayısı (*) | Kapsama Alınma Tarihi |
1.000 ve üzeri | 01.01.2017 |
250-999 arası | 01.04.2017 |
100-249 arası | 01.07.2017 |
50-99 arası | 01.01.2018 |
10-49 arası | 01.07.2018 |
5-9 arası | 01.01.2019 |
(*) Çalışan sayısının belirlenmesinde, birden fazla işyeri olan işverenler için bütün işyerlerindeki çalışanların toplamı göz önünde bulundurulur. Ayrıca, yine çalışan sayısının tespitinde, giriş takvimi kapsamında çalışanın plana dahil edilmesi gereken son tarihten önce Sosyal Güvenlik Kurumuna iletilmesi gereken en son aylık prim ve hizmet belgesinde veya işyeri bildirgesinde yer alan çalışan sayısı dikkate alınacaktır.
Kamu için kademeli geçiş ise aşağıdaki şekilde öngörülmüştür:
Kamu Çalışanlarının Otomatik Katılım Kapsamına Dahil Edileceği Geçiş Takvimi | |
---|---|
Kapsama Alınma Tarihi (*) | Kamu Kurum / Kuruluşu |
01.04.2017 | 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu'nun eki (I), (II), (III) ve (IV) sayılı cetvellerde yer alan kamu idareleri |
01.01.2018 | Yerel Yönetimler, KİT’ler, BİT’ler ve Diğer Kamu Kurum ve Kuruluşları |
(*) Bununla birlikte, tabloda yer alan kapsama alınma tarihlerinden sonra kamu idaresi sıfatını haiz olan kurum ve kuruluşlar, en geç kuruldukları veya bu sıfatı haiz oldukları tarihi takip eden takvim yılı başından itibaren emeklilik planına dahil edilecektir.
Türkiye ile sosyal güvenlik sözleşmesi bulunmayan ülkelerde çalışıyorsanız (5510 sayılı Kanun’un 5g maddesi kapsamındaysanız - örneğin, Türkiye ile sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen bir Türk işçisiyseniz) OKS’ye dahil edilmezsiniz.
İşveren Değişikliği
İş değiştirdiğinizde, yeni işvereninizin OKS sisteminde olup olmama durumuna ve daha önce OKS’ye dahil olup olmamanıza ve yaşınıza bağlı olarak farklı uygulamalar belirlenmiştir.
Yeni işvereniniz OKS’de ise;
Yeni işvereniniz OKS’de değil ise;
Yeni işyeriniz sistemde mi? |
Yaşınız |
Durumunuz |
Sizin için yapılacak uygulama nedir? |
---|---|---|---|
Yeni işyerim sistemde |
45 yaşın altındayım.
|
Önceki işyerimde dahil edildiğim sistemdeyim. |
Sisteme dahil edilirsiniz. Talebiniz doğrultusunda birikiminiz, yeni işyerinizdeki emeklilik planına transfer edilir. |
Önceki işyerimde dahil edildiğim sistemden caydım/ayrıldım. |
Sisteme yeniden dahil edilirsiniz. |
||
45 yaşın üstündeyim. |
Önceki işyerimde dahil edildiğim sistemdeyim. |
Sisteme dahil edilirsiniz. Talebiniz doğrultusunda birikiminiz, yeni işyerinizdeki emeklilik planına transfer edilir. |
|
Önceki işyerimde dahil edildiğim sistemden caydım/ayrıldım. |
Sisteme yeniden dahil edilmezsiniz. |
||
Yeni işyerim sistemde değil |
45 yaşın altındayım.
|
Önceki işyerimde dahil edildiğim sistemdeyim. |
Önceki işyerinizde dahil edildiğiniz emeklilik planına belirlediğiniz tutarda bireysel olarak ödeme yapmaya devam edebilirsiniz. ya da Sistemden ayrılabilirsiniz ya da cayma hakkınızı kullanabilirsiniz. |
Önceki işyerimde dahil edildiğim sistemden caydım/ayrıldım. |
Sisteme yeniden dahil edilmezsiniz. |
||
45 yaşın üstündeyim. |
Önceki işyerimde dahil edildiğim sistemdeyim. |
Önceki işyerinizde dahil edildiğiniz emeklilik planına belirlediğiniz tutarda bireysel olarak ödeme yapmaya devam edebilirsiniz. ya da Sistemden ayrılabilirsiniz ya da cayma hakkınızı kullanabilirsiniz. |
|
Önceki işyerimde dahil edildiğim sistemden caydım/ayrıldım. |
Sisteme yeniden dahil edilmezsiniz. |
Birden Fazla İşverenle Çalışanlar
Eğer birden fazla işverenle çalışıyorsanız ve bu işverenler sizin için SGK’ya ücret bildiriminde bulunuyorsa, OKS kapsamındaki her bir işvereniniz tarafından sunulan plana ayrı ayrı dahil edilirsiniz.
Bir İşverenle Çalışıp Birden Fazla Prime Esas Kazanç Elde Edenler
Bir işverenin birden çok işyerinde çalışıyorsanız (SGK’ya sizin için aynı işveren tarafından birden çok bildirim yapılıyorsa), OKS kapsamında olan her bir işyeri için ilgili emeklilik planına dahil edilirsiniz.
Bir Aydan Kısa Süreli Çalışıp İşten Ayrılan Çalışanlar
Bir iş yerinde bir gün bile çalışmış olup işten ayrılmış iseniz, prime esas kazanç matrahı oluşacağından sisteme dahil edilirsiniz.
Hâlihazırda Gönüllü BES Sözleşmesi Olan Çalışanlar
Gönüllü BES sözleşmeniz ile OKS kapsamındaki sözleşmeniz arasında bir ilişki yoktur. Bir başka anlatımla, hem OKS hem de BES sözleşmeniz mevcut ise, bu sözleşmelerin her biri için ayrı hesaplar açılır ve bu hesaplar arasında birikim transferi mümkün değildir.
OKS’de emeklilik şirketi seçimini ve sözleşmelerin başka bir emeklilik şirketine aktarımını sadece işveren yapar. Bu sebeple, otomatik katılım kapsamına dahil başka bir işveren için çalışmaya başlamadığınız sürece emeklilik şirketinizi değiştiremez ve birikimlerinizi başka bir emeklilik şirketine aktaramazsınız. Sistemde, faizli ya da faizsiz fon tercih edebilmek için yapacağınız plan değişiklik talebi dışında, emeklilik planı değişikliği de yapmanız mümkün değildir.
Bununla birlikte, katkı paylarınızın yatırıma yönlendirileceği fonları seçim hakkı size aittir. OKS’de faizli veya faizsiz fon seçenekleri mevcuttur ve sisteme giriş esnasında sizden fon tercihiniz alınır. Seçim hakkınızı kullanmadığınız takdirde, katkılarınızın yönlendirileceği fon tercihi sizin yerinize işvereniniz tarafından yapılır.
Sunulacak fonlar, sertifikanızın sistemde geçirdiği süreye bağlı olarak aşağıdaki şekilde değişir.
Fonun Sunulma Dönemi |
Birikimlerin Değerlendirileceği Fonlar |
---|---|
Başlangıç dönemi süresince (Plana dahil olma bildirimi + 2 ay ) |
Başlangıç fonu |
Başlangıç dönemi sonu + 10 ay |
Çalışan tercih belirtmezse başlangıç fonu Çalışan tercih belirtirse standart fon veya diğer fonlar |
Plana dahil olma bildirimi + 1 yıl |
Çalışan tercih belirtmezse standart fon Çalışan tercih belirtirse başlangıç fonu veya diğer fonlar |
Bu kapsamdaki fon dağılımı değişikliğini yılda en fazla 6 kez yapabilirsiniz.
Birikimlerinizden fon işletim gider kesintisi haricinde, herhangi bir kesinti yapılamaz.
Mevzuatla belirlenen en düşük katkı payı oranı %3’tür. Daha fazla katkı ödemek isterseniz, işvereninize bildirerek katkı payı oranını artırabilir veya artırmış olduğunuz tutarı yine 4632 sayılı Kanun’da belirtilen asgari katkı payı oranı olan %3’ten az olmamak kaydıyla düşürebilirsiniz.
Bununla birlikte, düzenli yatırılan katkı payının dışında dışarıdan ek katkı payı ödemesi yapamazsınız.
Başlangıç döneminin bitiminden sonra, yılda 6 kez ile sınırlı olmak üzere, fon dağılımı değişikliği yapabilirsiniz.
Katkı payı ödemelerinize ara vermeyi talep edebilirsiniz. Ancak 3 ayın sonunda katkı payı tekrar tahsil edilmeye başlanır. Ara verme sürenizi yeniden işvereninize ya da emeklilik şirketinize bildirimde bulunmak suretiyle uzatabilirsiniz.
İşvereniniz değiştiğinde, yeni işvereniniz OKS kapsamında ise sizi OKS’ye dahil etmek zorundadır. Bu durumda, önceki işvereninizle yürürlükte olan bir OKS sözleşmeniz varsa, talep etmeniz halinde, birikiminiz yeni işyerinizdeki emeklilik planına transfer edilir.
Yeni iş yeriniz henüz OKS kapsamında değilse, mevcut sözleşmenize bireysel olarak ödeme yapabilirsiniz. Bu durumda, ödemeye devam etmeye yönelik talebinizi, işyeri değişikliğinizi izleyen ayın sonuna kadar emeklilik şirketinize iletmeniz gerekmektedir. Katkı payınız, Bakanlıkça belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde, en az ilgili takvim yılında uygulanacak brüt asgari ücretin %3’ü oranında olmalıdır.
İlk katkı payınızın emeklilik şirketi hesabınıza nakden intikal ettiği tarihi takip eden iş gününde, OKS’ye dahil olduğunuza dair tarafınıza bilgi iletilir. Bu bildirimi müteakip iki ay içinde cayma talebinizi iletebilirsiniz. Bahse konu iki aylık süreden sonra da, dilediğiniz zaman sistemden ayrılabilirsiniz.
Kendi isteğinizle cayma veya sistemden ayrılma hakkınızı kullanarak sistemden ayrılırsanız, işvereninize sisteme tekrar dahil olma talebinizi iletmeniz halinde talep tarihi itibarıyla aynı işyerinde çalışıyorsanız ve ilgili takvim yılının ilk günü itibarıyla kırk beş yaşınızı doldurmadıysanız sisteme yeniden dahil olabilirsiniz.
OKS’den tüm sertifikalarınızı sonlandırarak çıkış yapmanız halinde, tekrar sisteme giriş yaptığınızda 1.000 TL ilave devlet katkısı hakkından yararlanamazsınız. Ancak, cayma hakkınızı kullandıysanız ve daha önce sertifikalarınız kapsamında ilave devlet katkısı hiç hesaplanmadıysa, tekrar sisteme giriş yaptığınızda 1.000 TL ilave devlet katkısından yararlanabilirsiniz. Ek olarak, sonlandırdığınız sözleşmeden kaynaklanan emekliliğe ve devlet katkısı hak edişine ilişkin sürelerinizi kaybedersiniz.
Mevzuatta Belirlenen Süre /İşgünü | Otomatik Katılım BES hesabı A Emeklilik Şirketi nezdinde olan bir çalışan bu birikimlerini B Emeklilik Şirketine aktarmak istediğinde sırasıyla aşağıdaki işlemleri gerçekleştirir: |
---|---|
Talep sahibi tarafından aktarım belgelerinin aktarım yapılacak şirkete iletildiği tarihten itibaren 10 iş günü | 1. Çalışan, işyerinin değişmesi durumunda ya da işten ayrıldığında BES hesabını A şirketinden sistemde açılmış olan otomatik katılım kapsamında başka bir sertifikasının bulunduğu B şirketine aktarmak için talebini B şirketine iletir. |
2. Çalışana, B şirketi aktarım talep formunu posta veya güvenli elektronik iletişim araçlarıyla gönderir. | |
3. Çalışan tarafından aktarım talep formu imzalanarak veya güvenli elektronik iletişim araçlarıyla onaylanarak B şirketine iletilir. Çalışanın işyeri değişikliğinde gerçekleştirilecek aktarımlarda çalışan için süre kısıtı uygulanmaz. | |
4. Aktarım yapılacak B şirketi, en geç talebin kendisine ulaştığı tarihi takip eden iş günü aktarım bilgisini EGM tarafından kurulan Dijital Aktarım Platformu’na kaydederek aktarım sürecini başlatır. | |
5. Aktarım bilgisinin B şirketi tarafından Dijital Aktarım Platformu’na kaydedilmesini takip eden 9 iş günü içinde talep sahibinin birikimi ve varsa devlet katkısı hesabında bulunan tutar, A şirketi tarafından aktarım yapılacak B şirketine aktarılır. | |
6. Aktarım yapılan B şirketindeki sözleşme, yeni açılan bir sözleşme ise birikimin aktarıldığı tarihte yürürlüğe girer. |
İşvereniniz ücretinizden en az %3 oranında yaptığı kesintiyi emeklilik şirketindeki adınıza açılan hesaba aktarır. Ödemiş olduğunuz katkı paylarınızı ve hesabınıza ait diğer bilgileri, emeklilik şirketinizin internet sitesinden takip edebilirsiniz. Ayrıca, emeklilik şirketinizce tarafınıza 3 ayda bir gönderilen “Çalışanları Bilgilendirme Notu”nda katkı payları hakkında bilgilere yer verilir.
Ödediğiniz katkı paylarınızı işvereniniz tarafından verilen maaş bordronuzda görebilirsiniz.
İşvereniniz, katkı payınızı emeklilik şirketinize zamanında aktarmaz veya geç/eksik aktarırsa, ödenmeyen katkı payı ve mahrum kaldığınız muhtemel getiri tutarları işvereninizden tahsil edilerek emeklilik hesabınıza aktarılmalıdır.
OKS kapsamında tarafınıza;
sağlanır.
Devlet katkısı taahhüt olarak hesaplanır ve taahhüt edilen bu tutarlar, devlet katkısı hesabınızda kayıt altına alınır. Devlet katkısı hesabınızda kayıtlı bu tutarların;
hak kazanırsınız.
Taahhüt olarak kaydedilen %25’lik devlet katkısı tutarları, devlet katkısı ödemesinin hesaplandığı ayı takip eden takvim yılı başlarında, TÜFE değişimleri dikkate alınarak değerlenir. Hak ediş süresine göre, bu tutarın hak kazandığınız kısmı ise hesabınıza nakden ödenir.
Bununla birlikte, katkı payları için hesaplanacak devlet katkısında bir üst sınır bulunmaktadır. Bir takvim yılı içinde alabileceğiniz devlet katkısı tutarı, ilgili takvim yılı için belirlenen yıllık toplam brüt asgari ücret tutarı dikkate alınarak hesaplanır ve yıllık toplam brüt asgari ücret tutarının %25'ini geçemez. Limit hesabı katılımcı bazında yapılır. 1.000 TL ilave devlet katkısı, yıllık devlet katkısı limitine dahil değildir.
OKS kapsamındaki sözleşmeler için ayrı, BES kapsamındaki sözleşmeler için ayrı devlet katkısı limiti belirlenmiştir. Bir başka anlatımla, hem gönüllü BES, hem de OKS’de yer alıyorsanız, 2021 yılı devlet katkısı üst sınırları dikkate alındığında, otomatik katılım kapsamı dışındaki sözleşmeniz için azami 10.732,50 TL, otomatik katılım kapsamındaki sözleşmeniz için ise ayrıca 10.732,50 TL olmak üzere toplam 21.465,00 TL tutarında devlet katkısı alabilirsiniz.
4632 sayılı Kanun uyarınca, kapsam dahilindeki işverenler 45 yaşını aşmamış T.C. vatandaşı çalışanlarını OKS’ye dahil etmekle yükümlüdür. Bu çerçevede, işvereninizin size karşı bazı yükümlülükleri bulunmaktadır.
Konu |
Yapılacak İşlem ve Bu İşlemin Yapılması için Belirlenmiş Kanuni Süre |
---|---|
Otomatik katılım sertifikanıza erişim |
Emeklilik şirketiniz otomatik katılım sertifikanıza ilişkin bilgileri plana dahil edilmenizi takip eden beş iş günü içerisinde internet sitesinde sağlamakla yükümlüdür. |
Emeklilik planına dahil edildiğinize ilişkin bildirim |
Emeklilik şirketiniz ücretinizden kesilen ilk katkı payının otomatik katılım hesabınıza nakden intikal ettiği tarihi takip eden iş gününde, emeklilik planına dahil olduğunuzu tarafınıza bildirmelidir. |
Çalışan Bilgilendirme Notu |
Emeklilik şirketiniz üçer aylık dönemler halinde ve her ödeme dönemini ayrı ayrı gösterecek şekilde, ücretinizden kesilen katkı payı tutarları ile kesinti oranı hakkında tarafınıza bilgiyi “Çalışan Bilgilendirme Notu” ile verir. |
Hesap Bildirim Cetveli |
Emeklilik şirketiniz her hesap dönemini takip eden 10 iş günü içinde, tarafınıza “Hesap Bildirim Cetveli” ile birlikte, emeklilik planınızda yer alan parametrelerdeki ve mevzuattaki önemli değişikliklerle ilgili bilgi verir. |
Cayma işlemi |
Emeklilik şirketiniz, cayma talebinizin kendisine ulaşmasını takip eden 10 iş günü içinde birikiminizi tarafınıza iade eder. Ödemenin geciktirilmesi durumunda doğan zararlar 3095 sayılı Kanun’un ilgili maddeleri kapsamında emeklilik şirketi tarafından karşılanacaktır. |
Yatırıma yönlendirme |
Ödediğiniz katkı paylarınızın emeklilik şirketinize nakden intikalini takip eden en geç ikinci iş gününde sözleşmeniz kapsamında tanımlı fonlar arasında paylaştırılarak yatırıma yönlendirilmesi gerekir. |
Fon dağılımı değişikliği |
Emeklilik şirketiniz , fon dağılımı değişikliği talebinizin kendisine ulaşmasını izleyen 2 iş günü içinde talebinize ilişkin fon alım-satım talimatlarını vermekle yükümlüdür. |
Sistemden ayrılma |
Sistemden ayrılmayı tercih etmeniz halinde emeklilik şirketiniz sizden “Ayrılma Talep Formu” doldurmanızı isteyecektir. Otomatik katılım hesabınızdaki birikimlerin, ayrılma talep formunuzun emeklilik şirketinize ulaştığı tarihten itibaren 20 iş günü içinde ödenmesi gerekmektedir. |
Yatırımlarınızın riskleri konusunda bilgilendirilme |
Birikiminizin mali piyasalardaki risklerden daha az etkilenmesini sağlamak üzere, emekliliğe hak kazanmanızdan en az 2 yıl önce, emeklilik şirketiniz tarafınıza fon tercihlerinizle ilgili öneride bulunur. Bu öneriyi kabul etme zorunluluğunuz yoktur. |
Emeklilik hakkı |
Sistemde 10 yıl kalıp 56 yaşınızı doldurduktan sonra emeklilik hakkınızı kullanarak OKS’den çıkabilirsiniz. Bu kapsamda emeklilik hakkınızı kullanmak istediğiniz emeklilik şirketine başvurmanız gerekir. Başvurunuz gerçekleştiğinde emeklilik şirketiniz sizden “Emeklilik Talep Formu” ve “Bilgi Formu” doldurmanızı isteyecek ve tarafınıza “Hesap Bildirim Cetveli” iletecektir. Eğer, diğer emeklilik şirketlerinde sözleşmeniz bulunmuyorsa emeklilik talep formunun emeklilik şirketine ulaştığı tarihten itibaren 10 iş günü içinde, tercih edeceğiniz ödeme planına göre birikiminiz tarafınıza kısmen veya tamamen ödenir. OKS kapsamında birden çok emeklilik şirketinde sözleşmeniz olması ve emekliliğe hak kazanmanız durumunda, seçeceğiniz herhangi bir emeklilik şirketinde, emeklilik hakkını kazandığınız sözleşmeniz ile birlikte seçmiş olduğunuz diğer sözleşmelerinizi birleştirmek suretiyle emeklilik hakkınızı kullanabilirsiniz. Bu kapsamda emeklilik hakkınızı kullanmak istediğiniz emeklilik şirketine başvurmanız gerekir. Emeklilik şirketi emeklilik talebinin tarafına ulaşmasından itibaren iki iş günü içinde katılımcının diğer şirketlerde bulunan sözleşme bilgilerini Emeklilik Gözetim Merkezi’nden sorgular ve diğer sertifikalarınızın bulunduğu şirketlere hesap birleştirme için başvurur. Başvurulan ilgili emeklilik şirketi, 10 iş günü içinde hesap birleştirmeyle ilgili tüm işlemlerinizi gerçekleştirir. Hesap birleştirme işleminin gerçekleştiği tarihi takip eden 10 iş günü içinde emeklilik işlemleri sonuçlandırılır. |
OKS’den emekli olabilmeniz için, sisteme ilk giriş tarihinizden itibaren 10 yıl süreyle sistemde kalmanız ve 56 yaşınızı doldurmanız gerekir. Söz konusu şartları sağladıktan sonra sistemde kalıp katkı payı ödemeye devam edebilir ve birikimlerinizin daha da büyümesini sağlayabilirsiniz.
Emekliliğe hak kazanmanız ve bu hakkı kullanmanız durumunda,
Emeklilik hakkınızı kullanırken en az 10 yıllık gelir sigortası ürünü satın almanız halinde, birikim tutarınızın %5’i oranında ek devlet katkısına hak kazanırsınız.
OKS’den ayrılmanız halinde, emeklilik şirketince tarafınıza yapılacak ödemeler için elde ettiğiniz getiri tutarı üzerinden gelir vergisi (stopaj) kesintisi yapılır. Stopaj kesintisi oranı;
Çalışanın vefat etmesi halinde bu kişinin sözleşmede belirtilen lehdar(lar)ı veya sözleşmede lehdar belirtilmemiş ise kanuni mirasçıları, devlet katkısı tutarlarının tamamı dahil olmak üzere bireysel emeklilik hesabındaki birikimlerin kendisine ödenmesini emeklilik şirketinden talep edebilir. Vefat eden yakınınızın yasal varisi iseniz, bu kişinin emeklilik sözleşmesi (BES birikimi) bulunup bulunmadığını veya sözleşmesi varsa hangi şirkette bulunduğunu bilmiyorsanız, talebinizi veraset ilamınızın bir örneği ile Bize Ulaşın sayfası üzerinden EGM’ye iletebilirsiniz.
Vefat eden kişinin lehdarlarının veya yasal varislerinin taleplerinin işleme alınabilmesi için emeklilik şirketleri;
gibi evrakları talep etmektedir. Emeklilik şirketinizin talep ettiği evrakların tam listesini öğrenmek için emeklilik şirketiniz ile iletişime geçebilirsiniz.
Lehdar veya kanuni varislerin birikimlerin ödenmesi talebinden itibaren yirmi iş günü içinde, çalışanın birikimlerinin getirisi üzerinden %5 oranında gelir vergisi kesintisi yapıldıktan sonra kalan tutar, ilgisine göre lehdar(lara)a veya kanunî mirasçılara emeklilik şirketi tarafından ödenir.
Vefat eden çalışanın birikimlerinin lehdarlarına veya kanuni mirasçılarına ödenmesi halinde; bu ödeme, veraset ve intikal vergisine tabidir. Söz konusu vergiye ilişkin detaylı açıklamalara, bu Kılavuz'un "12. Çalışanın Vefat Etmesi Durumunda Birikimlerin Lehdar veya Kanuni Varislere Ödenmesi" başlıklı bölümünden ulaşabilirsiniz.
Çalışanın vefat etmesi halinde birikimleri ve varsa devlet katkısı hesabındaki tutarlar 22/11/2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu hükümleri saklı kalmak kaydıyla emeklilik sözleşmesinde belirtilen lehdar(lar)a veya kanunî mirasçılarına ödenir.
Emeklilik sözleşmesi süresi içinde veya emeklilik hakkı kazanan çalışanın vefat etmesi halinde, birikimleri ve varsa devlet katkısı, veraset ve intikal vergisinin(VİV) konusuna girmektedir. Buna göre vefat eden çalışanın elde ettiği getiri tutarı üzerinden öncelikle %5 oranında gelir vergisi tevkifatı (stopajı) yapılacak daha sonra, kalan kısım veraset ve intikal vergisine konu olacak ve miras payları oranında mirasçılara veya lehtar(lar)a intikal eden kısım vergi istisnaları düşüldükten sonra tarifede belirlenen oranlara göre vergilendirilecektir.
Emeklilik sözleşmesi süresi içinde veya emeklilik hakkı kazanan çalışanın vefat etmesi halinde, bireysel emeklilik ve otomatik katılım sistemi ile belirlenen değerin lehtar(lar)a veya kanuni mirasçılara, miras (veraset) yoluyla veya miras dışında ivazsız yollarla iktisabıdır.
Bireysel emeklilik sözleşmelerine göre sigortalının ecelen veya kazaen vefat etmesi sonucu sigorta şirketince;
Gelir Vergisi Kanunu’nun 75’inci maddesi kapsamında menkul sermaye iradı olarak vergilendirildikten sonra veraset ve intikal vergisine tabi tutulması gerekmektedir.
Emeklilik sözleşmesi süresi içinde veya emeklilik hakkı kazanan çalışanın vefat etmesi halinde, veraset yoluyla iktisapta bulunan kanuni mirasçı(lar) veya çalışanın mirasçı olmayan üçüncü kişiyi lehtar ataması halinde, ivazsız yolla karşılıksız mal iktisabında bulunan lehtar(lar)dır.
Ayrıca çalışan isterse kanuni mirasçılarını da bireysel emeklilik sözleşmesine lehtar olarak kaydettirebilmektedir. Bir şahsa, ana, baba, eş ve çocuklarından (evlatlıktan evlat edinenlere yapılan ivazsız intikaller hariç) ivazsız mal intikali halinde vergi, ivazsız intikallere ilişkin tarifede yer alan oranların yarısı uygulanarak hesaplanır.
Emeklilik sözleşmesi süresi içinde veya emeklilik hakkı kazanan çalışanın vefat etmesi halinde, kendilerine veraset yoluyla veya ivazsız suretle intikal eden birikimler dolayısıyla veraset ve intikal vergisi beyannamesi düzenleyen mükellefler yapılacak ilk tarhiyat için veraset ve intikal vergisinin matrahını, intikal eden servetin Vergi Usul Kanunu’na göre bulunan değerleri üzerinden belirleyecektir. Elde edilen varlıkların toplamından veraset yoluyla ya da ivazsız intikal yoluyla belirlenmiş istisna tutarının çıkarılması sonucunda matrah elde edilir.
Buna göre bireysel emeklilik sistemine katılan kişinin vefatı halinde birikimlerine ilişkin (katkı payı, katkı payı getirisi, devlet katkısı ve devlet katkısı getirisi) hesaplanacak verginin matrahı, ivazsız intikale konu olan servet unsurlarının, vergiyi doğuran olayın gerçekleştiği günkü vergi tarhına esas olan rayiç değeri olacaktır.
Veraset ve intikal vergisi matrahının tespitinde indirilebilecek çeşitli borç ve giderler aşağıdaki gibidir:
Bu borç ve masrafların matrahın tespitinde indirim konusu yapılabilmesi için, mükelleflerin bunları beyannamenin ilgili bölümünde göstermeleri ve bunlara ilişkin geçerli belgeleri beyannameye eklemeleri zorunludur.
Vergi tarifesi çifte artan oranlı olmak üzere veraset ve ivazsız intikaller için ikili tarife esasına göre düzenlenmiştir. Tarifenin bir tarafında ivazsız intikallere yönelik artan oranlar, diğer tarafında veraset yoluyla intikallere yönelik belirlenen artan oranlar yer almaktadır. Son dilimdeki miktarı aşan matrahlara ilişkin artan oranlılık ise sabit orana dönüşmektedir.
Vergi tarifesinin matrah dilim tutarları, her yıl bir önceki yıla ilişkin olarak Vergi Usul Kanunu uyarınca belirlenen yeniden değerleme oranında artırılmak suretiyle uygulanır. Bu şekilde hesaplanan dilim tutarlarının %5’ini aşmayan kesirler dikkate alınmaz. Cumhurbaşkanı, bu suretle tespit edilen tutarları yarısına kadar artırmaya veya indirmeye yetkilidir.
Matrah | Vergi Oranı (%) | |
Veraset Yoluyla İntikallerde |
İvazsız İntikallerde |
|
İlk 380.000 TL için | 1 | 10 |
Sonra gelen 900.000 TL için | 3 | 15 |
Sonra gelen 1.900.000 TL için | 5 | 20 |
Sonra gelen 3.600.000 TL için | 7 | 25 |
Matrahın 6.780.000 TL'yi aşan bölümü için | 10 | 30 |
(52 Seri No'lu Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu Genel Tebliği ile 01.01.2021 tarihinden itibaren değişen tarife)
Emeklilik sözleşmesi süresi içinde veya emeklilik hakkı kazanan çalışanın vefat etmesi halinde, çalışanın kanuni mirasçıları veya atadığı lehtar(lar)ı veraset ve intikal vergisi beyannamesini mirasçılık belgesini (veraset ilamı) aldıktan sonra;
Beyannameler ilgili vergi dairelerine bizzat elden yapılabileceği gibi taahhütlü posta yoluyla da gönderilebilir.
Genel Olarak Veraset Yoluyla İntikallerde
Emeklilik sözleşmesi süresi içinde veya emeklilik hakkı kazanan çalışanın vefat etmesi halinde, çalışanın kanuni mirasçıları beyannamelerini aşağıdaki süreler tarihinde verecektir:
verilir.
Veraset Dışında İvazsız Yollarla Gerçekleşen İntikallerde
Emeklilik sözleşmesi süresi içinde veya emeklilik hakkı kazanan çalışanın vefat etmesi halinde, çalışanın atadığı lehtar(lar)ı beyannamelerini birikimlerin ve varsa devlet katkısı hesabındaki tutarların hukuken iktisap edildiği tarihi takip eden 1 ay içinde verir.
Emeklilik sözleşmesi süresi içinde veya emeklilik hakkı kazanan çalışanın vefat etmesi halinde, çalışanın kanuni mirasçılarının ve/veya atadığı lehtar(lar)ının ödeyeceği veraset ve intikal vergisinde iki aşamalı tarhiyat bulunmaktadır. Bunlar:
Veraset ve intikal vergisi tahakkukundan itibaren 3 yılda ve her yıl Mayıs ve Kasım aylarında olmak üzere iki eşit taksitte toplam 6 taksitte ödenir.
Mükellefler hak ettikleri tutarlardan vefat eden çalışanın belgeye dayalı borçlarını, cenaze teçhiz ve tedfini için yapılan masraflar ile vergi borçlarını ayrıca ivazsız şekilde lehtara intikal eden tutarlardan dolayı bu tutarlara ilişkin borçları ile vergi borçlarını matrahtan indirebilirler.
VİVK’nun “İstisnalar” başlıklı 4’üncü maddesinin (o) bendine göre, 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu kapsamında bireysel emeklilik hesabına yatırılan devlet katkılarının hak kazanılan kısımları veraset ve intikal vergisine tabi tutulmayacaktır. Burada dikkat edilmesi gereken nokta, bu düzenlemenin çalışanlar için olduğu ve devlet katkılarının lehtar veya kanuni mirasçılarca hak edilen kısmının onlara ödenmesi halinde istisna sınırını aştıkları takdirde veraset ve intikal vergisi mükellefiyetinin doğacak olmasıdır.
Vefat gibi zorunlu nedenlerle ayrılanlara yapılan ödemelerin içerdiği irat tutarı nedeniyle sistemden ayrılan çalışanların birikimlerinin ve devlet katkılarının getirileri üzerinden %5 kesinti yapılır. Bu durumda çalışanın sistemde kalma süresine bakılmadığı için vefat eden çalışanların devlet katkılarının tamamı kanuni mirasçılar ve/veya lehtarlar tarafından hak edilebilmektedir.
Vefat halinde, varisi olduğunuz kişilerin emeklilik sözleşmesi bulunup bulunmadığını veya sözleşmesi varsa hangi şirkette bulunduğunu bilmiyorsanız, talebinizi veraset ilamınızın bir örneği ile Bize Ulaşın sayfası üzerinden EGM’ye iletebilirsiniz.
Katkı Tutarları: 40.956,49-TL
Fon Getirileri: 10.296,72-TL
Toplam Birikim: 51.253,21-TL
(Not: Öncelikli hukuki işlem olan mal rejiminin tasfiyesi ile katılma alacağının belirlendiği varsayılmıştır.) 35.195,80-TL +5.760,69-TL =40.956,49-TL üzerinden vergi hesaplanmaz. 8.746,37-TL +1.550,35-TL =10.296,67-TL x 5%= 514,83-TL (gelir vergisi tutarı) 10.296,67-TL -514,83-TL =9.781,84-TL net getiri. Veraset ve İntikal Vergisi İstisna Tutarı: 2021 yılı için veraset yoluyla füru bulunmaması halinde eşe isabet eden miras hissesinde 669.479-TL Veraset ve İntikal Vergisi Matrahı: 0-TL Ödenecek Veraset ve İntikal Vergisi: 0-TL Mirasçı eşe: 40.956,49-TL +9.781,84-TL =50.738,33-TL kalır.
35.195,80-TL +5.760,69-TL =40.956,49.-TL üzerinden vergi hesaplanmaz. 8.746,37-TL +1.550,35-TL =10.296,67-TL x 5%= 514,83-TL (gelir vergisi tutarı) 10.296,67-TL -514,83-TL =9.781,84-TL net getiri. 40.956,49-TL +9.781,84-TL =50.738,33-TL Miras sözleşmesi ile lehtar olarak gösterilene kalan; 50.738,33.-TL-7.703.-TL=43.035,33-TL VİV matrahı 43.035,33-TL x10%=4.303,53-TL Lehtara kalan: 50.738,33.-TL-4.303,53.-TL=46434,8-TL’dir.
Çalışan 03.03.2019 tarihinde vefat etmiştir. Mirasçıları 3 aylık süre içinde mirası reddetmemişlerdir. Çalışanın birikimleri tutarı: 750.000.-TL’ dir. (Not: Öncelikle vefat eden çalışanın ve sağ kalan eşe ait malların belirlenmesi ve bu tasfiye sonucu sağ kalan eşe ait olduğu tespit edilen malların verilecek veraset ve intikal vergisi beyannamesinde beyan edilmemesi sağlanmış; gelir vergisi tevkifatı yapılmış ve eşin saklı payı korunmuştur.)