4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu’nun 1 Ocak 2017 tarihinde yürürlüğe giren otomatik katılıma ilişkin hükümleri uyarınca, işverenler çalışanlarını Otomatik Katılım Sistemi’ne (OKS) dahil etmekle yükümlüdür. Bu çerçevede işverenler çalışanlarının, özel sektör için prime esas kazançlarının, kamu için ise emeklilik keseneğine esas aylıklarının %3’ünü ücretinden keserek sisteme aktarırlar. Çalışan bu oranın üzerinden katkı payı ödemek isterse talebini işverene iletebilir. Çalışanlar bu sistemde dilediği kadar kalma hakkına sahiptir. OKS, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı ya da mavi kart sahibi olan, kamuda veya özel sektörde bir işverene bağlı olarak ücretli çalışanları (5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 4a ve 4c maddeleri kapsamındaki çalışanlar ile 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun geçici 20’nci maddesi kapsamında kurulmuş olan sandıkların iştirakçisi olan çalışanları) kapsamaktadır. Bu sisteme otomatik olarak dahil edilen çalışanlar sistemde kalmaları halinde, sosyal güvenlik sisteminin sağladığı emeklilik gelirine ek bir gelire kavuşurlar.
4632 sayılı Kanun uyarınca yürürlüğe giren OKS; gönüllü BES’te olduğu gibi, tasarrufların toplanması, değerlendirilmesi ve kişiye toplu para ya da maaş ödenmesi esasına dayanır. Bu sistem, Sosyal Güvenlik Kurumu'nun sağladığı sağlık hizmetleri veya diğer hizmetleri sunmaz. OKS, zorunlu sosyal güvenlik sisteminin alternatifi değil, tamamlayıcısıdır.
Gönüllü BES’in altyapısını kullanan OKS için BES’inkine benzer kurallar uygulanmaktadır. Anılan sistemlerin farkı için tıklayınız.
Maaşınızdan kesilerek ödenen katkı paylarının %30’una karşılık gelen tutar, devlet katkısı olarak otomatik katılım hesabınıza kaydedilmektedir. Bir katılımcının bir takvim yılı içinde alabileceği devlet katkısı tutarı, ilgili takvim yılı için belirlenen yıllık toplam brüt asgari ücret tutarının %30’unu geçemez. Anılan sınırı aşan katkı payı ödemeleri devreden katkı payı olarak her yılın ilk günü şirket hesaplarına intikal etmiş katkı payı olarak muamele edilmek suretiyle Devlet katkısı hesaplamasında dikkate alınacaktır.
Ayrıca otomatik katılım sistemine ilk girişinizde bir defaya mahsus olmak üzere, başlangıç döneminin bitimini takip eden hesap döneminde başlangıç devlet katkısı olarak 1.000 TL ilave devlet katkısı taahhüt olarak hesaplanır.
Otomatik katılım devlet katkısı hesabınızda kayıtlı bu tutarların;
-
Sistemde en az 3 yıl kalırsanız %15’ine,
-
Sistemde en az 6 yıl kalırsanız %35’ine,
-
Sistemde en az 10 yıl kalırsanız %60’ına,
-
Emekli olmanız, vefat etmeniz ya da maluliyetiniz halinde %100’üne,
hak kazanacaksınız.
Otomatik katılım uygulaması kapsamına giren işverenler, Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu tarafından yetkilendirilmiş en az bir emeklilik şirketi belirlemek ve bu emeklilik şirketiyle sözleşme yapmakla yükümlüdür. İşveren emeklilik şirketi seçiminde, hizmet kalitesini, çalışanların taleplerini, çalışana sağlanan faydaları, fon işletim gideri kesintisi oranı ile emeklilik şirketinin ve ilgili fonların performansını dikkate alır. Düzenlenen sözleşme kapsamında adınıza açılan sertifika aracılığıyla sisteme dahil olursunuz. Katkılarınızın yatırıma yönlendirileceği fonları seçim hakkı size aittir. Sistemde faizli veya faizsiz fon seçenekleri mevcuttur. Seçim hakkınızı kullanmadığınız takdirde, katkılarınızın yönlendirileceği fon tercihi sizin yerinize işvereniniz tarafından yapılır. Çalışanlara sunulan tüm fonlar için yıllık fon toplam gider kesintisi oranı en fazla % 0,85 olarak uygulanır. Fonlara, fon toplam gider kesintisi dışında herhangi bir kesinti uygulanamaz.
İşvereniniz tarafından maaşınızdan kesilerek emeklilik şirketindeki otomatik katılım hesabınıza aktarılan katkı payları, herhangi bir kesintiye tabi tutulmaksızın emeklilik yatırım fonlarında değerlendirilir. Fonlar uzman portföy yöneticileri tarafından yönetilir. Fon portföyünüzdeki varlıklar Takasbank tarafından sizin adınıza saklanır. Birikimlerinizi Emeklilik Gözetim Merkezi’nin sunmuş olduğu BES Mobil uygulamasından ve emeklilik şirketinizden takip edebilirsiniz.
Başlangıç döneminin bitimini müteakip sistemde kaldığınız sürece katkı payı ödemeye ara verebilir ve istediğinizde ödemeye yeniden başlayabilirsiniz.
OKS’den emekli olabilmeniz için, sisteme ilk giriş tarihinden itibaren 10 yıl süreyle sistemde kalmanız ve 56 yaşınızı doldurmanız gerekir. Söz konusu şartları sağladıktan sonra sistemde kalıp katkı payı ödemeye devam edebilir ve birikimlerinizin daha da büyümesini sağlayabilirsiniz.
Emekliliğe hak kazanmanız ve bu hakkı kullanmanız durumunda,
-
Bireysel emeklilik hesabındaki birikiminiz ve devlet katkısı hesabındaki tutarın bir kısmının veya tamamının defaten ödenmesini talep edebilirsiniz.
-
OKS’de kalıp birikimlerinizi belirleyeceğiniz geri ödeme planına göre emeklilik şirketinden kısım kısım almayı da tercih edebilirsiniz.
-
Birikimlerinizin bir kısmı veya tamamı ile yıllık gelir sigortası satın alarak, düzenli gelir elde edebilirsiniz.
Emeklilik hakkınızı kullanırken en az 10 yıllık gelir sigortası ürünü satın almanız halinde, birikim tutarınızın %5’i oranında ek devlet katkısına hak kazanırsınız.
İstediğiniz anda birikimlerinizi alarak sistemden ayrılabilirsiniz. Ayrılmanız halinde, emeklilik şirketince tarafınıza yapılacak ödemeler için elde ettiğiniz getiri tutarı üzerinden gelir vergisi (stopaj) kesintisi yapılır.
Stopaj kesintisi oranı;
-
Sistemden emeklilik hakkı kazananlar ile bu sistemden vefat, maluliyet veya tasfiye gibi zorunlu nedenlerle ayrılanlar için %5,
-
10 yıl süreyle sistemde kalmakla birlikte sistemden emeklilik hakkı elde etmeden ayrılan katılımcılar için %10,
-
Sistemde 10 yıldan az süreyle kalarak ayrılan katılımcılar için ise %15’tir.
OKS, şeffaflığın ve güvenliğin sağlanması amacıyla Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu, Sermaye Piyasası Kurulu, Emeklilik Gözetim Merkezi, Takasbank ve bağımsız denetim şirketlerinin denetim, gözetim ve kontrolü altındadır.
Otomatik Katılım Sistemi (OKS) ile ilgili detaylı bilgi içeren Çalışan Bilgilendirme Rehberi'ne ulaşmak için tıklayınız.
Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) ile ilgili detaylı bilgi içeren İşveren Bilgilendirme Rehberi'ne ulaşmak için tıklayınız.